Welcome to my dreams

CHIBAI

Thanks for visiting my page. Most of the writings are in Mizo (Lusei/Lushai/Duhlian) [a native language of Mizoram], but there are also some english postings written by me and my good friends. I do hope that they are of some value to you in your daily journey of life. You can check out all the writings from this link:

Contents (Thuziak awmte)

The postings are categorized into five labels, which can be seen at the end of each posting. If you want to get a view of all the postings labelled under that category, you can do so by clicking it at the particular label name. The labels are:

# English Articles
# Mizo thuziak (Lusei Articles)
#Other Language Articles ((Hindi/ Bengali/ Mizo: Hmar/Paite/ Kuki/ Lai/ Mara)
#Informative (Hriat Zauna)
#Mind Bogglers (Ngaihtuah peih te tan)
#Songs (Hla)/ Poems (Chang)/ Quotations (Thusawi)/ Skit

Ka page-a i rawn len luh ve avangin ka lâwm e; sâp awng leh mizo awnga kei leh ka thiante thuziak bakah thil tangkai tur nia ka hriat te ka târ chhuak ve nual a, midangte tâna thil hlâwkthlak tak a nih hi ka thil duh leh thlahlel ber a ni. Thuziakte chu he link aang hian i en thei ang:

Contents (Thuziak awmte)


Kan ram leh hnam tluchhe mêk hi ka vei ber mai a ni a. Politician tha leh fel te chu an awm nual ang, mahse kan political system hi a corrrupt tawh a, mi pahnih khat thatin awmzia a awm lo, a system tawp hi thlak a ngai a ni. halai, ram leh hnam hmangaih tak tak te hi infawmkhawma bloodless revolution siam a hun ta. Kawng lehlamah kan politician te hi dem ngawt theih pawh an ni lo... Ram leh hnam hi hmangaih hi a ul a, i lo hmangaih ve a nih chuan an dinhmuna ding thei turin i inpeih em ka unau?? I ramin a ko che... Ram hruaitute puih theihnaah puih an ngai, puih theihloh chinah tih tur neia kan inhriat chuan ti ang u...

Pu Keivom pawhin tihian a sawi hial a: Ram le hnam ta dinga tu am a na martar chang: lu latu am a lu lak? Pawlitiks khawvela chu, voisuna chawimawia um kha a zingah khaihlumin a um thei a, voisuna tuolthattu Barabbas kha suolna nei lo Isu aiin insuo a ni daih thei bok. Voisuna “hossana’ tia lawm luttu rawl kha a tukah ‘Kraws-ah hemde rawh’ tiin a’n thlak thut thei. Voisuna martar chang kha a tukah tuolthattua puong a ni thei. Voisuna hel hmang le tuolthattua ngai kha a zingah zalenna suolsuoktu, hnampa a hung ni thei bok. Chu ngirhmun tar langna, Robert Browning hla phuok, College kan kai laia kan inchuk ‘The Patriot’ châng tawpna tlar hmasa tak “Thus I entered and thus I go!” ti lai tak khah kha ka zuk hriet suok vang vang chu tie! Ngaituo a suksei ngei.

Ram leh hnam tân enge tih theih i neih ??
[Zoram/Zogam ( not only Mizoram, but a 'Greater Mizoram', the land of the Zos, Zofate chenna ram zawng zawng) thar i siam ang aw...

Zofa - Doesn't matter if you are a resident of Mizoram or if you are a half-blood, as long as a drop of Zo blood flows through your veins... you are my brothers and sisters...

"Lung lungrual zain aw,
Ram kanhnam duhdaw in maw?
Tlangkhatin tlangdang thliar dan lo;
Hnamkhat le hnamkhat cawimawi in,
Zo nunmawi lungrual tein,
Sumtual run rem tlang uh si.
"


Mizoram mi ni loin thlahpawlh pawh ni la... Zothisenin a bual chhung che chuan thlahtu thuhmun kan ni e ka unau..

Zofate hi kan inzarpharh zau ve tawh a, Khawthlang ram changkang deuh zawka awm te phei hi chuan min rawn la hre ve thin angem aw ka ti fo thin. Mahse khawiah pawh awmin enganga mi hlawhtling niin kan ram leh hnam hi ngai loin inhre mah ila kan thisen zunzamah Zothisen a luang tlat si avangin tunge kan nih hi i theihnghilh lo ang u.

"Aw i pianna zolei gam, Etlawm sa'ng e,

Aw a etlawmsa zuun lai leng;

Paakbang in hong lun diing a, Tul lou diing hi,

Aw a etlawmsate giabang zuun lai ni."

Ram tana martyr te hming a dai tawh dawn si lo a, hangtharte chakna petu an ni zawk ang.


"Ram le hnam ta dinga mi tlawmngai hai le
Hringna chen lo inhlantuhai leiin,
Ei hnamin par ang vul ni la nei ngei a ta,
An sakhming thangthar lai mawi zuol a tih.
"

A tawp ber atan, kan rinna tifamkimtu, chung Pathian nung pakhat dik tak kan neih hi hre rengin kan nitin (minute tin) hun i hmang hin ang u. Sualna kan nei theuh e; mahse hat tum mi chuan hma a sawn a ni tih hre thar leh bawk ila.

"Engtiknge Sappui nun ngai lo rengin,
ka nghakhlel, kan lenna hun tur chu...."

Samuel Lalrozama Hmar (Sammy)

s/o Dr.Thangchungnunga

sammywalker@rediffmail.com

sammylrza@gmail.com

ace_of_samz@yahoo.co.in

Mob: +91-9886447684

+91-9612732554


Monday, March 11, 2013

Mizo: HMEICHHE CHAKNA (STRENGTH OF A WOMAN)


“Hmeichhe khawsak tha tu nge hmu thei ang? A man chu lunghlu sen mi ai-in a sâng zawk daih si a. A pasal thinlung chuan a ring a, chhawrna a hmai lo ang. A dam chhûngin chhe lam ni lo-in tha lam hlirin thil a tihsak thin. Berâm hmul leh la a zawng a, a kutin lungawi takin a thawk thin.“Sumdawng lawng ang a ni a, ram hla tak ata ei tûr a la thin. Khaw var hma-in a tho a, A chhûngte ei tûr a pe thin a, a chhiahhlawh nulate hnênah an tih tûr te. Huan tur a ngaihtuah a, a lei a, a kutkawih chhuah ngei-in grêp huan a siam ṭhin. Chakna-in a kawng a hréng a, a bânte a tichak thin. A sumdàwnna a hlawk tih a hria a, zanah pawh a khawnvar a mit ngai lo. A kutin hmui kut a chelh a, a kutin hmuithla a vuan a. A kut mi rethei lamah a phar a; a ni, renchhamte thlengin a ban phak a. A chhûngte vur a hlausak lo a, a chhûngte zawng zawng chu puan sen lar sinin an awm si a.“Chhuatphah puan mawi a insiam a, a silhfen chu lazai sîn mi leh puan senduk a ni. Kulh kawngka-a an ram upate nên an thutho-in a pasal chu a hriat a ni. Lazai sîn silhfen a siam a, a zuar thin a, sumdawngte hnênah kawnghrente a thawn thin. A silhfen chu chakna leh ropuina a ni a, Hun lo la thleng tûr atân pawh a nui a.“Finna-in a ka a âng a, a ka-ah chuan ngilneihna thu a awm. An chhûng khawsak dan a en tha a, Dawngdahna chhang a ei lo. A fate chu an tho a, engthawli an ti a, a pasal pawhin a fak a. "Hmeichhe tam tak khawsak ṭha an awm a. Mahse, nang chuan i khum vek a ni," tiin. Duhsakna hi bumna a ni a, hmêlṭhatna chu engmah lo a ni. LALPA tihtu hmeichhia erawh chu fak a ni ang. A kutkawih chhuah chu pe la, a thiltihin kulh kawngka-ah chuan fak rawh se.”~ Thuf 31:10-31Hmeichhia hian a ruk te-a chakna, mipa pawhin a neih ve hauh loh a nei a; chu chakna lanchhuahtir lam erawh chu a ngaihtuahna-ah a innghat a ni. A remhriatna, suangtuahna thinlung leh Pathian nena inlaichinna a neih ṭha tak atang chuan tawp chin nei lo chakna, intuaitharlehna leh pachànna lui tê a luang chhuak a ni. A chakna chu a ‘khawvel’- ‘chhungkua, ṭhian, thawhpui leh midangte’ hnenah a semchhuak lehchhawng ṭhin. Vawi tam tak erawh amah tawiawmtute’n a chakna an hipchhuah zawh sak ṭhin vangin tihchaklohin a awm a, invenhimna phaw nei lo leh natna leh chetchhiatna laka inveng zo lo khawpin a awm ṭhin. Amaherawhchu, hmeichhia zawng zawngte chu he chhungril chakna nei hian an piang theuh thung; a ni, he’ng: hmangaihna leh fuihna tawp chin nei lo, hmangaih berte hlim theihna tura tawrh hreh lohna leh beiseina awm lo anga lan hnu pawha phatsan duh lohna thinlung te hi! Hmeichhe ṭhenkhat chuan an nei tih an inhre lo a, ṭhenkhatin an hnawl a, ṭhenkhat chuan chu chakna thiltihtheihna te hmang tluantlinga phochhuah chu an thlang lo fo thin.INTERNATIONAL WOMEN'S DAY:International Women's Day (IWD) chu march thla-a kan lo hman tak vangin ka thinlungah he thu han ziah ve hrim hrim hi a lo lang a, ka han phochhuak ve mai mai a ni. IWD hi a tirah chuan International Working Women's Day tih a ni a; kum tin March 8-a hman thin a ni. Hmun hrang hrangah hman dan a inang lo a, hmeichhiate chawikanna ni, thiltiṭha te leh thil ropui tite chawimawina ni atan te hman a ni a, hmun ṭhenkhatah chuan hmeichhiate pawimawihzia lantirna’n te hun hman a ni thin. National Women's Day hmasa ber chu 28 February 1909 khan United States-ah, Socialist Party of America-in a puan anga hman a ni. USSR Presidium of the Supreme Soviet International Women's Day chuan May 8, 1965 chu non-working day angin USSR –a hman turin a puang a. Chumi zulzui chuan Soviet Revolution 1917 hnu khan communist leh socialist ramah te hman zui a ni a. China rama Communist-ho chuan kum 1922 atangin an hmang tan a, Spanish communist-ho pawhin kum 1936 aṭangin an hmag ve tan. People's Republic of China chu October 1, 1949-a din a lo nih tak hnu khan state council chuan March 8 chu official holiday ni turin a puang a, China rama hmeichhia te chu half-day off pek turin a rel bawk. Khawthlang (west) lamah chuan International Women's Day hi kum 1977 hnu, United Nations General Assembly-in member states te, March 8 hi UN Day for women's rights and world peace atana hmang tura thutlukna siam rual tura a sawma an pawm aṭang khan hman uar ṭan a ni.INVENTIONS:Hmeichhiate hian (an hming) khawvel hriat lem loh pawh hian thil tangkai tak tak te an lo hmuchhuak ve nawk mai a, chuti ang zinga a hmuchhuaktu lar si lo, tangkai tak thenkhatte chu:1. Bette Nesmith Graham, American typist leh commercial artist, chuan kum 1951, khan correction fluid hmasa ber chu a choka-a inrelbawlna hmanrua atangin a siam chhuak.2. Stephanie Kwolek, Polish-American chemist, chuan poly-paraphenylene terephtalamide('Kevlar') synthetic fibre fei tak mai a hmu chhuak a, cycle atanga indo ralthuam thlenga hman a ni.3. Marion Donovan (American entrepreneur) chuan naute hman atan disposable diaper (nappy) a hmuchhuak4. Hedy Lamarr leh a thiannu chuan radio-guided torpedoes chu hmelmate’n an khawihbuai theih loh dan an hmuchhuak. He technology hi vawiin thlenga mobile phone leh wireless Internet protocol siamna’na sulsutu a la ni reng.5. Josephine Cochrane, American socialite, chuan mechanical dishwasher hmantlak hmasa ber a hmuchhuak. Vawiinah chuan dawr tam tak chu a tel lo-in an che thei tawh meuh lo.POLITICIAN ROPUI:Hetia han sawi zel takah chuan India ram hruaitu ropui zing ami Sushmaan Swaraj (B.A , LLB) pawh hi ka rilru-ah a rawn lang zawk a. Ani hi Ambala Cantt, Haryana-ah kum 1953-a piang a ni a, a tetlai chuan a rilru a chak thei hle. A political career chu kum 1970-ah Akhil Bharatiya Vidyarthi Parishad-ho zawmin a tan ve a, tichuan Janata Party zawmin Member of the Haryana Legislative Assembly chu kum 1977–82 leh 1987–90 chhung ni ve tura thlan tlin a ni. July 1977khan Janata Party Government-ah Cabinet Minister (India rama naupang ber record a ni, kum 25 mi chauh a la nih lai) ni tura lak luh a ni a, kum 1979-ah kum 27 mi lek ni-in State President of Janata Party (Haryana)-ah hlankai hial a ni.April 1990 a lo inherchhuah phei chuan Member of Parliament ni tura thlantlin a ni a, Rajya Sabha-ah kum 1990–96 chhung a tel ve a, kum 1996 chuan South Delhi Parliamentary Constituency-a 11th Lok Sabha inthlanah thlan tlin leh a ni bawk. Tichuan Union Cabinet Minister for Information and Broadcasting a ni zui bawk. 12th Lok Sabha inthlanah chuan South Delhi Parliamentary constituency-ah a vawihnihna atan kum 1998 khan thlan tlin leh a ni a, Vajpayee Government hnuai-ah Cabinet Minister for Information and Broadcasting with additional charge of the Ministry of Telecommunications chu 19 March atanga 12 October 1998 chelh tura tih a ni. Chumi chhunga a thiltih langsar tak chu film hi industry anga puan a ni. Chu chuan bank aṭanga sum lam ṭanpuina dawntheihna kawng a hawng. A hma zawng kha chuan underworld (gangster-ho) lamin an finance tlangpui thin a, nasa takin interest rate an la thin a ni.Tichuan Union Cabinet atang chuan bangin Delhi-a hmeichhe Chief Minister hmasa ber ni turin October 1998 khan hlankai a ni leh bawk. Chumi hnu-ah, 30 Sept. 2000–29 Jan. 2003 khan Union Minister of Information and Broadcasting a ni leh a; 29 Jan. 2003 – 22 May 2004 chhung pawhin union Minister of Health and Family Welfare and Minister of Parliamentary Affairs a ni leh bawk. Union Health Minister a nih chhung chuan AIIMS (All India Institute of Medical Sciences) chu India ram hmun rukah a din - Bhopal (MP), Bhubaneshwar (Odisha),Jodhpur (Rajasthan),Patna (Bihar),Raipur (Chhattisgarh) leh Rishikesh (Uttrakhand). Sushma Swaraj hi India ram national political party-a hmeichhe Spokesperson hmasa ber a ni a, vawiin thlenga Indian Parliament-in MP chawimawina a hlan thin ‘Outstanding Parliamentarian Award’ chu hmeichhe MP zinga dawng hmasa ber leh la awmchhun a ni bawk. India ram state pali-ah election vawi 10 a in-contest a; kum 30 chhung Member of Parliament/legislator a ni bawk.MIZO HMEICHHIATE KA CHHUANG:Chuti ang zelin Mizo hmeichhiate pawh hi in duai mawlh lo a, ram pawnah pawh mipa te ai maha in-settle hma leh ram hmun zeizia leh hnam dangte rilru hneh hma thei zawk in ni ṭhin te hian a lang fo. Chuvangin, chhungril chakna in neih ropui tak hi hmang tangkai zelin he lei damchhung tawite-ah hian kan ram leh hnam a lo changkàna a lo ṭhan zel theihna’n han bei zel teh u…Thulaknate:news.in.msn.com/gallery/10-great-inventions-by-women webWiki online encyclopaedia(Vol. XVIII Issue No.44 Bangalore Mizo Association Pathian Nitin Chhuak Chanchinbu Date: 10th May., 2013-a tihchhuah

Mizo: AIRCRAFT REGISTRATION (THLAWHTHEIHNA CHHINCHHIAHNA)




Motor hian license registration no. an nei ṭheuh a ni tih chu kan hre vek awm e. Chuti ang bawk chuan thlawhtheihna (aircraft) hian an nei ve ngei bawk ang tih kan ngaihtuah ngai em? India ram chhungah pawh state hran hranin registration no. kan la nei hrang leh a (ent.: Mizoram- MZ, Karnataka- KA ldt. number pali –in chhunzawmin), thlawhtheihna-ah erawh chuan Convention on International Civil Aviation-in dan a zam angin rampui pakhat (country)-in inang vekin a nei ṭhin (ent.: USA-N; Bangladesh-S2; United Kingdom-G) a, chumi lantirna document Certificate of Registration tih chu a thlawh apianga ken zel tur a ni. Tin, thlkawhtheihna-ah hian (a bik takin India ramah) number ai mahin roman alphabets hman tam a ni zawk ṭhin. Ram tam zawkah chuan a mei lamah ziah ngei tura tih a ni ṭhin bawk.


India ram tan chuan VT tih a ni a, chumi hnu-ah chuan dash dah a ni a, airline azirin thumal (English alphabet) pathumin a zui; entirna’n kingfisher chu KF leh KA aṭangin a inṭan ṭhin (KFA, KFB, KAA, KAB ldt.). VT lampum chu Viceroy’s Territory tih a ni a, kum 1929 khan Kumpinu sorkarin min awp laia vuah a ni. Viceroy chu lal aiawha ram/khua/colony chunga thuneitu tura dah a ni ṭhin. Louis Mountbatten kha India ram viceroy hnuhnung ber a ni. Latin ṭawng thumal vice- aiawhin/ aiah tih aṭanga lak a ni. Ram hrang hrangin kumpinu sorkar lak aṭanga Independence a hmuh hnu khan an thlak ve zel a- Pakistan chuan AP, Nepal chuan 9N; India erawh chuan thlak lohin vawiin thleng kan la hmang ta a ni.

Kum 2008 daih tawh khan Civil Aviation Minister Praful Patel chuan India sorkar chuan VT chu kan thlawhna international code of registration tan thlak lo tura thutlukna a siam tawh thu a sawi. Sorkarin thlakna tura a ngaihtuah B (Hindi ṭawnga India sawina- Bharat) leh I (India) series te lah chu China (B) leh Italy (I) tan hlan fel a lo ni tawh si. India tana a thar ruat tura International Civil Aviation Organisation (ICAO) leh International Telecommunications Union (ITU) an han ngen chuan X, V, AT, AW, T leh 8Y te chu an lo phalsak a, India nen inmilna awm thei-in an hre bawk si lo a, VT chu an hmang zui ta a nih hi vawiin thlengin.



Thulaknate:
Aircraft Handbook
MiD DAY report on May 13, 2008
Indian Express news service : New Delhi, March 31, Tue Apr 01 2008
 — inBangalore.